به گزارش واحد ترجمه شبکه رسانه‌ای بیان، به نقل از بلومبرگ، سه سال پس از خروج دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا از توافق هسته‌ای مهم با ایران، دولت تهران به داشتن مواد مورد نیاز برای [ساخت] تسلیحات هسته‌ای نزدیک‌تر از آن است اگر توافق برجام به قوت خود باقی می‌ماند. ایرانیان اورانیوم بیشتری را با استفاده از فناوری‌های پیشرفته‌تر در سطوح بالاتر غنی‌سازی کرده‌اند، حال اینکه قبلاً تحت نظارت سختگیرانه قرار داشتند. این تحولات باعث شده است که دولت جو بایدن به همراه دیپلمات‌هایی از اروپا، چین و روسیه به دنبال احیای توافقنامه 2015 باشد که در ازای رهایی از تحریم‌های اقتصادی، برنامه اتمی تهران را مهار کند؛ اما اکنون که ایران شخصی تندرو را برای ریاست‌جمهوری انتخاب کرده آینده مذاکرات نامشخص است.
ایران تا چه حد به ساختن بمب نزدیک است؟
ایران به اندازه کافی اورانیوم غنی‌شده (به این معنی که غلظت ایزوتوپ اورانیوم 235 افزایش یافته است) برای ساخت چندین بمب جمع‌آوری کرده است تا در صورت انتخاب رهبرانش برای غنی‌سازی اورانیوم فلزی تا سطح 90 که معمولاً در تسلیحات استفاده می‌شود، چندین بمب بسازد. با تولید 9 کیلوگرم (20 پوند) اورانیوم بسیار غنی‌شده که تا 60 درصد غنی‌سازی شده بود، این کشور نشان داد که مهندسان آن می‌توانند به سرعت به سطح تولید سلاح اتمی برسند. بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در پایان ماه مه گزارش دادند که ایران بیش از 3140 کیلوگرم اورانیوم با غنای کم ذخیره کرده است که معمولاً 3 تا 5 درصد غلظت یو-235 و 63 کیلوگرم مواد غنی‌شده تا خلوص 20 درصد را دارد.
چرا غنی‌سازی خیلی مهم است؟
به دست آوردن مواد لازم برای ایجاد شکافت اتمی دشوارترین مرحله در فرایند تولید نیروگاه هسته‌ای یا بمب است. کشورها برای تولید ایزوتوپ‌های اورانیوم 235 نیاز به توسعه زیرساخت‌های صنعتی دارند که کمتر از 1 درصد مواد معدنی اورانیوم را تشکیل می‌دهند اما کلیدی برای حفظ واکنش زنجیره‌ای شکافت هستند. از هزاران سانتریفیوژ که با سرعت مافوق صوت می‌چرخند برای جداسازی مواد استفاده می‌شود. آژانس بین‌المللی انرژی تغییرات سطح گرم موجودی اورانیوم را در سرتاسر جهان پیگیری می‌کند تا اطمینان حاصل شود که این مواد برای سلاح تغییر مسیر نمی‌دهد. اینکه آیا ایران حق غنی‌سازی اورانیوم را حفظ می‌کند یا نه، دو دهه است که در مرکز درگیری هسته‌ای‌اش با آمریکا بوده است.
آیا توافق 2015 پیشرفت ایران را کند کرد؟
بله. این توافقنامه به گونه‌ای نوشته شده است که حتی در صورت شکستن آن، ایران حداقل یک سال به بازسازی ظرفیت تسلیحاتی نیاز داشته باشد. ایران 97 درصد از اورانیوم غنی شده خود را از دست داد و سه چهارم ظرفیت صنعتی مورد نیاز برای پالایش فلزات سنگین را از بین برد. قبل از توافق، ایران به اندازه ساختن بیش از دوازده بمب هسته‌ای، مواد کافی در اختیار داشت. ایران همیشه معتقد بود که به دنبال انرژی هسته‌ای است، نه سلاح هسته‌ای؛ اما قدرت‌های جهانی در این ادعا تردید دارند. مقامات ایرانی یک سال پس از اعمال تحریم‌های دولت ترامپ، منتظر ماندند تا تعهدات هسته‌ای تعیین شده در این توافق را نقض کنند. در طول 18 ماه گذشته، علیرغم تلاش‌های اخلالگران برای از بین بردن این برنامه، ایران نشان داده است که می‌تواند به طور پیوسته ظرفیت اتمی خود را افزایش دهد.
آیا می‌توان توافق را دوباره احیا کرد؟
بایدن در جریان مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری خود وعده داد که اگر ایران به تعهدات خود در توافق 2015 عمل کند، ایالات‌متحده نیز به این توافق بازمی‌گردد و تحریم‌ها را لغو می‌کند. دیپلمات‌ها در نشست وین طی سه ماه، مذاکرات فشرده‌ای را برای احیای توافق انجام داده‌اند. از ابتدای ماه ژوئیه آن‌ها پیشرفت قابل ملاحظه‌ای کرده بودند و در آستانه بازگرداندن پادمان‌های مورد نیاز برای اطمینان از عدم دستیابی ایران به سلاح [اتمی] بودند. بااین‌حال، انتخاب ابراهیم رئیسی به عنوان ریاست جمهوری ایران درباره مذاکرات ابهام ایجاد کرده است. این روحانی تندرو تمایل کمتری به مصالحه با کشورهای غربی دارد. انتظار می‌رود مذاکرات صرفاً پس از تعیین تیم جدید سیاست خارجی توسط دولت رئیسی ادامه یابد.
در صورت احیای توافقنامه چه اتفاقی می‌افتد؟
برای بازگشت به پایبندی به محدودیت‌های توافق، ایران باید ذخایر اورانیوم را به میزان چشمگیری کاهش دهد و بسیاری از فناوری‌های غنی‌سازی خود را کنار بگذارد. بازرسان بین‌المللی مجدداً به مکان‌هایی که مواد هسته‌ای تولید می‌شوند دسترسی کامل خواهند داشت، این نکته مهمی است زیرا ناظران [آژانس] در حال تجزیه‌وتحلیل اطلاعات مربوط به فعالیت‌های تاریخی ادعا شده مربوط به سلاح‌های این کشور هستند. ایران از تحریم‌هایی که مانع صادرات نفت و سایر فعالیت‌های اقتصادی می‌شود، معاف خواهد شد. در حالی که برخی از محدودیت‌های هسته‌ای در توافق در سال 2025 به پایان می‌رسد، دیپلمات‌ها انتظار دارند مذاکرات بعدی که بر امنیت منطقه‌ای و تولید موشک‌های بالستیک از سوی ایران متمرکز است، انجام شود.
اگر توافقی صورت نگیرد چه اتفاقی می‌افتد؟
باراک اوباما، رئیس‌جمهور وقت آمریکا پس از ورود به توافق اولیه در سال 2015 گفت که گزینه جایگزین ممکن است درگیری نظامی با اختلالات عمده در اقتصاد جهانی باشد. در طول سه سال گذشته مناقشه بین آمریکا و ایران دامنه وسیع‌تری را در خاورمیانه در پی داشته و باعث درگیری‌هایی شده است که متحدان آن‌ها در طرف مقابل قرار دارند و ایران مسئول حملات به کشتیرانی در آبراه‌های اصلی است.
