جاوید رحمان، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل متحد در امور ایران، در تازه‌ترین گزارش خود به شورای حقوق بشر سازمان ملل، با مستندکردن بازداشت‌های خودسرانه، اعدام‌ها، دادگاه‌های نمایشی، شکنجه و رفتار نامناسب با معترضان در ایران، از مقام‌های جمهوری اسلامی خواسته است همه این رفتارها را متوقف کنند.
او در این گزارش ۲۰ صفحه‌ای که متشکل از چهار بخش مقدمه و مروری بر فعالیت‌ها، اتفاق‌های قبل و بعد از کشته‌شدن مهسا امینی، فوری‌ترین نگرانی‌های حقوق بشری، و نتیجه‌گیری و توصیه‌ها است، به وضعیت حقوق بشر در ایران تا پایان سال ۲۰۲۲ می‌پردازد.
از پنج ماه پیش که مهسا امینی که در بازداشت گشت ارشاد جان باخت، در پنج ماه گذشته، ایران شاهد اعتراضات گسترده و بی‌سابقه‌ای علیه جمهوری اسلامی بود. معترضان خواستار سرنگونی جمهوری اسلامی شدند و حتی این روزها که درباره مسمومیت و حمله‌های شیمیایی به مدارس اعتراض می‌کنند، گروهی از مردم علیه علی خامنه‌ای و جمهوری اسلامی شعار می‌دهند.
در این گزارش نوشته شده که جاوید رحمان در این دوره گزارش‌های پرشماری دریافت کرده و دیدارهای آنلاین و حضوری با قربانیان نقض حقوق بشر و خانواده‌ها و وکلای آن‌ها، سازمان‌های فعال حقوق بشری، مقام‌های حکومتی، و رسانه‌ها داشته است. جاوید رحمان همچنین به کشورهای سوئد، سوئیس، ایرلند، ایالات متحده، آلمان، و بلژیک سفر کرده و نسبت به تداوم ممانعت مقام‌های جمهوری اسلامی از سفر وی به ایران انتقاد کرد.
جاوید رحمان با اشاره به کشته‌شدن مهسا امینی سه روز پس از دستگیری‌اش توسط گشت ارشاد جمهوری اسلامی می‌گوید موجی از اعتراضات ۱۶۰ شهر در ۳۱ استان ایران را فراگرفت.
جاوید رحمان در گزارش خود می‌گوید مقام‌های حکومتی به جای انجام تحقیقاتی مستقل و شفاف درباره علت کشته‌شدن مهسا، هرگونه اشتباه از سوی خود را رد کردند و مدعی شدند مهسا به دلیل «عارضه قلبی» جان خود را از دست داده است.
به گفته او، معترضان از گروه‌های سنی و جنسی-جنسیتی گوناگون و با پیشینه‌های مختلف قومی، زبانی، مذهبی، و اجتماعی-اقتصادی یک‌صدا علیه تبعیض و خشونت حکومتی ایستادند و خواهان پایان نظام دیکتاتوری دین‌سالار در ایران شدند.
طبق گزارش، از روز آغاز اعتراضات در شانزدهم سپتامبر تا آخرین روز سال ۲۰۲۲، هزار و ۶۴۱ تجمع اعتراضی در سراسر ایران برگزار شد که طی آن دست‌کم ۴۷۶ نفر از جمله ۶۴ کودک و ۳۴ زن کشته شدند، بیش از ١٨ هزار نفر از جمله ۶۰۰ دانشجو، ۴۵ وکیل، ۵۷۶ فعال مدنی و ۶۲ خبرنگار بازداشت شدند.
جاوید رحمان در گزارش خود نسبت به خشونت فزاینده علیه زنان و دختران از جمله کشتن و آزار جنسی و فیزیکی و همچنین سرکوب اقلیت‌های قومی و مذهبی به‌ویژه بلوچ‌ها و کردها ابراز نگرانی کرده است.
گزارشگر ویژه حقوق بشر ایران می‌گوید نیروهای بسیج و سپاه پاسداران با استفاده از ابزارهای سرکوب مرگبار، معترضان را هدف قرار داده‌اند و دامنه رفتارهای خشونت‌بار و غیرانسانی، در زندان‌ها و بازداشتگاه‌ها هم ادامه دارد.
او در بخش دیگری از گزارش خود به سرکوب خشونت‌بار در جریان مراسم خاکسپاری یا یادبود کشته‌شدگان، دادگاه‌های نمایشی و فاقد دادرسی عادلانه در مورد معترضان، و ممانعت از دستیابی زخمی‌شدگان به مراقبت‌های پزشکی لازم می‌پردازد.
جاوید رحمان در نتیجه‌گیری گزارش خود می‌گوید سطح سرکوب‌ها، آزارها و نقض حقوق انسانی از جمله کشتار، زندانی، ناپدید شدن اجباری، شکنجه، تجاوز، آزار جنسی و تعقیب و آزار به حدی است که ممکن است در سطح جرایم بین‌المللی، به ویژه جنایت علیه حقوق بشر قرار گیرد.
او در پایان گزارش از جمهوری اسلامی می‌خواهد مسئولیت تام کشته‌شدن مهسا در بازداشت گشت ارشاد را به عهده بگیرد، حق معترضان برای برگزاری اعتراضات مسالمت‌آمیز را به رسمیت بشناسد، فورا به تمام اشکال خشونت و شکنجه و بدرفتاری پایان دهد، فورا مجازات اعدام را لغو کند، قوانین مربوط به پوشش زنان را اصلاح کند، و حقوق اقلیت‌های قومی، مذهبی، و جنسی-جنسیتی را محترم بشمارد.
