مجموعه خبری «حال‌وش» که موارد نقض حقوق بشر علیه شهروندان بلوچ در ایران را ثبت می‌کند، با انتشار گزارش سالیانه خود اعلام کرد، دست‌کم 628 شهروند بلوچ در سال 1401 جان خود را به دلیل «نقض حقوق بشر» از دست داده‌اند.
این گزارش که تخلفات حقوق بشری منجر به مرگ شهروندان بلوچ در سال گذشته را جمع‌آوری کرده است، شنبه 5 فروردین منتشر شد.
بر اساس این گزارش، دست‌کم 182 شهروند بلوچ بر اثر اعدام، 167 شهروند بر اثر شلیک گلوله توسط ماموران حکومتی، 82 سوختبر، 76 قربانی بر اثر شلیک مرگبار گلوله توسط «افراد مسلح ناشناس» و 121 تن در واقعه «جمعه خونین» زاهدان و خاش کشته شده‌اند.
این مجموعه خبری با اشاره به «محرومیت تاریخی بلوچستان و ضعف زیرساخت‌ها» برای دسترسی آزاد به اطلاعات تاکید کرده است: «برآورد ما این است که این آمارها می‌تواند در برخی از این حوزه‌های یاد‌شده بسیار بیشتر از این میزان باشد.»
گزارش سالیانه حال‌وش تاکید می‌کند، دست‌کم 182 شهروند بلوچ در سال 1401 در 23 زندان ایران اعدام شده‌اند. 81 درصد این افراد به‌دلیل جرائم مرتبط با «مواد مخدر» اعدام شده‌اند.
بسیاری از خانواده‌ها و بستگان اعدام‌شده‌ها در گفت‌وگو با حال‌وش، رای صادرشده توسط دستگاه قضائی جمهوری اسلامی برای این اتهام‌ها را زیر سؤال برده‌اند.
مقامات قضائی جمهوری اسلامی در سال گذشته، دو شهروند «کودک مجرم» که در زمان ارتکاب جرم، کمتر از 18 سال سن داشتند را نیز اعدام کرده‌اند.
با آغاز طرح موسوم به «امنیت پایدار» در سال 1387، قرارگاه منطقه‌ای «قدس» سپاه پاسداران به دستور علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، وظیفه «حفاظت از مرزهای شرقی ایران» را به دست گرفت و این مسئولیت از فرماندهی انتظامی سلب شد.
به گفته فعالان بلوچ، یکی از اقداماتی که سپاه پاسداران در ذیل این طرح انجام داد، صدور گسترده مجوز حمل سلاح به افرادی بود که سابقه ارتکاب اقدامات بی‌ثبات‌کننده در این منطقه داشته‌اند.
حال‌وش نیز ضمن اشاره به کشته‌شدن 76 تن توسط «افراد مسلح ناشناس» در سال گذشته، تاکید کرده است که نهادهای امنیتی «نقش مستقیمی» در تشدید درگیری‌های مرگبار در بلوچستان داشته‌اند.
حال‌وش بخشی از گزارش سالیانه خود را به واقعه «جمعه خونین» در شهرهای زاهدان و خاش اختصاص داده است.
با آغاز خیزش انقلابی اخیر در ایران و گسترش اعتراضات مردمی در سراسر کشور، زاهدان یکی از مراکز اصلی این اعتراضات شد.
واکنش مقامات جمهوری اسلامی به اعتراضات در این منطقه تا میزان زیادی با سایر مناطق متفاوت بوده است. مرکز استان سیستان و بلوچستان در 8 مهر سال گذشته، شاهد واقعه‌ای بود که از آن به عنوان «جمعه خونین» یاد می‌شود.
نیروهای حکومتی جمهوری اسلامی با شلیک مستقیم گلوله جنگی، دست‌کم یک‌صد نمازگزار بلوچ را در اطراف مسجد مکی زاهدان به قتل رسانده و دست‌کم 400 تن دیگر را زخمی کردند.
کمی پس از این واقعه، مقامات جمهوری اسلامی در 13 آبان همان سال، به سوی معترضان در شهر خاش شلیک کرده و جان دست‌کم 18 شهروند بلوچ را گرفتند.
مجموعه خبری حال‌وش در گزارش خود، هویت 103 جان‌باخته در جمعه خونین زاهدان و 18 جان‌باخته در جمعه خونین خاش را تایید کرده است.
