در سالی که آخرین روزهای آن را میگذرانیم، مثل تمامی سالهای دوران حکومت جمهوری اسلامی در ایران، شاهد دهها مورد اعدام هم بودیم. در سال ۱۴۰۱ خورشیدی دستکم ۶۱۷ شهروند، از جمله ۱۳ زن و ۶ کودک، اعدام شدهاند؛ این ارقام نشاندهنده افزایشی ۸۰ درصدی اعدامها نسبت به سال گذشته است و از این میان، دو اعدام در ملأ عام صورت گرفت. ۱۳۶ تن دیگر هم طی سال 1401 به اعدام محکوم شدهاند که شش مورد از این احکام، اعدام در ملا عام است.
به گزارش «هرانا»، نیروهای نظامی در مجموع به ۷۵۲ شهروند را هدف شلیک خود قرار دادهاند که از میان آنها ۴۷۴ نفر جان باختهاند. این تعداد، شامل ۲۱ کولبر، ۱۳ سوختبر و ۴۴۰ شهروند دیگر میشود. ۲۷۸ شهروند نیز در طول امسال بر اثر شلیک بیضابطه ارگانهای نظامی مجروح شدهاند، از جمله ۱۳۳ تن کولبر، ۱۳۳ شهروند عادی و ۱۲ تن سوختبر. ۲۸ کولبر دیگر هم به واسطه شرایط اقلیمی و جغرافیایی مثل سرمازدگی و سقوط از ارتفاع دچار حادثه شدند که از میان آنها ۲۶ نفر زخمی شدهاند و ۲ نفر جان باختهاند.
در این گزارش سالانه آمارهای نگرانکننده دیگری نیز به چشم میخورد؛ مثلا در طول امسال، صدور یک حکم و اجرای ۳ حکم قطع عضو و صدور حکم ۹۹۱۱ ضربه شلاق و اجرای دستکم ۴۵۰ ضربه شلاق داشتهایم.
در موضوع زنان، ۳۹ مورد قتل زنان مرتبط با خشونت خانگی ثبت شده است و ۵۴ مورد خشونت خانگی شدید. یازده مورد ضربوجرح شدید زنان درپی عملکرد گشت ارشاد یا داوطلبان موسوم به «آمران بهمعروف» داشتهایم و چهار مورد اسیدپاشی، هشت مورد تجاوز و آزار جنسی، چهار مورد خودسوزی، هشت مورد خودکشی و چهارده قربانی قتلهای ناموسی.
آمار مربوط به کودکآزاریها بهدلیل سکوت خانوادهها و فقدان بررسی دقیق نهادهای دولتی در ایران دشوار است؛ اما به گزارش هرانا، در سال جاری دستکم ۲۵۱۱۵ کودکآزادی، ۳۸ مورد تجاوز و آزار جنسی کودکان، ۴۷ مورد قتل کودکان، دو مورد قتل ناموسی، سه مورد خودسوزی، ۵۲ مورد خودکشی کودکان، بیش از ۲۰هزار ازدواج کودکان و بیش از ۵ میلیون کودک محروم از تحصیل در گزارشها مستند شدهاند.
از دیگر معضلات حقوق بشری در سال ۱۴۰۱، جانباختن و زخمیشدن شهروندان بر اثر انفجار مین در مناطق مختلف کشور بود. بسیاری از استانهای ایران، به خصوص استانهای غربی مثل کرمانشاه، پر از مینهاییاند که از زمان جنگ ایران و عراق بر جا ماندهاند و دولت ایران مسئولیت خود در زمینه مینروبی مناسب را انجام نداده است. در سال ۱۴۰۱ نیز دستکم هشت شهروند بهواسطه انفجار مین جان خود را از دست دادند و ۱۹ نفر هم به همین دلیل زخمی شدند.
در زمینه حقوق زندانیان، ۱۲۳ مورد ضربوشتم، ۵۴۶۵ مورد رسیدگینشدن یا محرومیت از خدمات پزشکی، ۲۲۳ مورد انتقال غیرقانونی زندانی به سلول انفرادی، ۱۱۶ مورد اعتصاب غذا، ۱۶۹ مورد انتقال اجباری یا تبعید زندانیان، ۵۸۴۵ مورد تهدید و اعمال فشار به زندانی، ۵۰ مورد جلوگیری از ملاقات با زندانی، ۱۶ مورد مرگ زندانی در اثر بیماری، ۱۴ مورد خودکشی زندانیان، یک مورد خودسوزی زندانی، ۳ مورد قتل زندانی به دست ماموران، ۴۸۴۵ مورد دسترسینداشتن به وکیل، ۵۵۰۱ مورد نگهداری زندانی در محیط نامناسب، ۴۲۴ مورد اعترافگیری و ۲۷۷۰ مورد محرومیت از مرخصی استعلاجی را شاهد بودیم.
در زمینه حقوق کارگری، شاهد اخراج یا بیکارشدن بیش از ۲۰۵ هزار کارگر، کشتهشدن ۱۲۸۷ نفر در سوانح کاری و ۴۳۲۴ مورد صدمات جسمی به کارگران حین کار بودیم. شش مورد تعطیلی کارخانه داشتیم که باعث بلاتکلیفی قریب پنجهزار کارگر و فقدان بیمه برای دهها هزار کارگر شده است. قریب بیستهزار کارگر هم از تعویق مزدی خود خبر دادند و این افراد، در مجموع، ۷۶۹ ماه طلبکار بودند.
هرانا در پایان گزارش مفصل سالانه خود تاکید کرد: «قطعا آمارهای ارائهشده نمیتواند آینه تمامنمای وضعیت حقوق بشر در ایران محسوب شود؛ زیرا دولت ایران به سازمانهای مستقل مدافع حقوق بشر اجازه فعالیت آزادانه و دسترسی به منابع لازم را نمیدهد.»