در پی مبادلۀ اسدالله اسدی، دیپلمات پیشین جمهوری اسلامی و محکوم به اقدام تروریستی با اولیویه فاندهکاستیل، امدادگر بلژیکی زندانی در ایران، عفو بینالملل با صدور بیانیهای از دولت بلژیک به دلیل آزادکردن اسدی انتقاد کرد.
در بیانیۀ این سازمان حقوق بشری از آزادی امدادگر بلژیکی که از فوریه ۲۰۲۲ در ایران به جرم جاسوسی به ۱۲ سال حبس محکوم شده بود استقبال شده است.
عفو بینالملل اما تأکید کرده که دولت بلژیک با انتقال اسدالله اسدی به ایران، فضایی از «مصونیت» را برای رژیم جمهوری اسلامی ایجاد کرده است تا با «اقدامات فراقضائی، شکنجه و سایر سوءرفتارها» مخالفان ایرانی خود را هدف قرار دهد.
به باور این سازمان حقوق بشری، آزادکردن اسدالله اسدی همچنین به حق قربانیان برای رسیدن به «عدالت، غرامت و تضمین تکرارنشدن چنین قانونشکنیهایی» آسیب زده است.
عفو بینالملل هشدار داده که وقتی جامعه بینالملل، از جمله بلژیک و سایر دولتهای اروپایی تعهدات خود بر اساس قوانین بینالمللی در جهت مجازات اقدامهای فراقضائی و برونمرزی حکومت ایران علیه حقوق بشر را نادیده میگیرند، مخالفان جمهوری اسلامی در خارج از کشور در معرض خطر بیشتری توسط ماموران حکومت ایران قرار خواهند گرفت.
در محاکمهای که در سال ۲۰۲۱ به پایان رسید، مشخص شد که اسدالله اسدی در طراحی و مشارکت فعال در توطئه برای بمبگذاری در همایش هواداران سازمان مجاهدین خلق در سال ۲۰۱۸ نقش داشته و به ۲۰ سال زندان محکوم شد.
عفو بینالملل همچنین «نگرانی عمیق» خود را از این مسئله ابراز کرده که تبادل زندانیان، خطر جسورشدن جمهوری اسلامی برای «گروگانگیری و سایر جرایم شناخته شده بر اساس قوانین بینالمللی» را تقویت میکند.
این سازمان حقوق بشری خواستار آن شده که مقامهای بلژیک فوراً تحقیقاتی را آغاز کنند تا محرومکردن اولیویه فاندهکاستیل از آزادی به عنوان «گروگانگیری» به زمرۀ جرایم جمهوری اسلامی افزوده شود.
این درخواست از سایر کشورهایی که شهروندانشان در حال حاضر در زندانهای جمهوری اسلامی هستند یا در گذشته به زندان افتاده بودند، تکرار شده است.
سازمان عفو بینالملل همچنین خواسته مقامهای ایرانی که در زمینۀ «شکنجه، ربایش یا سایر جرایم» علیه فاندهکاستیل نقش دارند، با صدور حکم جلب بینالمللی، مورد تعقیب قضائی قرار گیرند.
اسدالله اسدی که در مسقط پایتخت عمان و با میانجیگری مقامهای این کشور با اولیویه فاندهکاستیل مبادله شد، عصر روز پنجم خرداد وارد تهران شد.
در این میان، علی بهادری جرمی، سخنگوی دولت و کاظم غریبآبادی، معاون قوه قضائیه و دبیر ستاد حقوق بشر جمهوری اسلامی، از او استقبال کردند.
تصاویر منتشرشده از شبکه خبر تلویزیون رژیم ایران، اسدی را نشان میدهد که لبخندزنان با حلقه گل بر گردن و هدایایی در دست میان این دو مقام دولتی و قضائی نشسته است.
از سوی دیگر وزیر امور خارجه ایران بعد از اعلام خبر آزادی اسدی، در توئیتی او را «دیپلمات بیگناه کشورمان» توصیف کرد و کاظم غریبآبادی که به استقبال او رفته بود، لغو مصونیت، دستگیری و حکم صادره علیه اسدی از سوی دولت بلژیک را «خلاف ضوابط حقوقی و بینالمللی» خواند.